Viếng nghĩa trang quốc gia Trường Sơn vào một ngày mùa hạ oi nồng, lữ khách sẽ ngạc nhiên về tiết trời và không khí nơi đây.
Nằm trang nghiêm trên quả đồi Bến Tắt, cạnh đường quốc lộ 15 (đường mòn Hồ Chí Minh), thuộc địa phận xã Vĩnh Trường, huyện Vĩnh Linh, Tỉnh Quảng Trị, nghĩa trang Trường Sơn ẩn mình trong màu xanh thăm thẳm của rừng núi.
Di chuyển bằng xe từ “ miền xuôi” lên đây, dừng lại trước cổng chính vào nghĩa trang bạn sẽ có cảm giác như mình vừa lên tới một đỉnh đồi nào đó ở Đà Lạt. Xuống xe, nghỉ ngơi, thả mình vào thiên nhiên núi non hùng vĩ, bạn có thể sẽ nhầm lẫn rằng mình đến đây để thưởng ngoạn chứ không phải là viếng mộ. Tiếng gió vi vu thổi, tiếng lá cây xào xạc, tiếng chim chóc chuyền cành ríu rít hòa thành một bức tranh thanh âm đa sắc màu.
Qua mấy chục bậc thang, nghĩa trang hiện ra với khu vực trung tâm hành lễ chính giữa có tượng đài sừng sững được xây theo hình dáng chân kiềng với ý nghĩa thể hiện tình đoàn kết chiến đấu của ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia cũng như ba miền Bắc, Trung, Nam.
Mùa hè, phượng ở nghĩa trang Trường Sơn nở đỏ rực không phải chỉ một góc trời mà cả một vùng trời, bao la là phượng vĩ trải khắp cả nghĩa trang rộng lớn như thế. Màu đỏ của phượng như màu máu của những chiến sĩ đã anh dũng đổ xuống vì độc lập dân tộc, là màu của khát khao dành chiến thắng và là màu của hi vọng về một tương lai tươi sáng.
Phía bên trái khu vực hành lễ có một hồ nước trong xanh suốt bốn mùa chưa bao giờ cạn. Cây cầu nhỏ bắc qua giữa hồ cùng bóng những cây cù lao rũ xuống mặt nước tạo thành một khung cảnh bình yên đến lạ. Trong một ngày nắng gắt, hẳn ai cũng sẽ ước được ngả đầu dưới những bóng cây cù lao bên hồ nước ấy.
Cây bồ đề phía sau tượng đài sum suê đến lạ, cành to cành nhỏ vươn ra che chở cả một khoảng trởi xanh mát, và người ta gọi đó là “cây bồ đề thiêng” bởi nó tự mọc, không cần ai chăm sóc mà vẫn lớn nhanh như thổi và trong vòng bán kính 10km lại không hề có một cây bồ đề nào.
Kính cẩn nghiêng mình thắp một nén nhang lên phần mộ người đã khuất, mùi nhang, mùi khói, mùi của hoài niệm làm cay mắt người lữ khách. Nghĩa trang lớn đến nỗi mà chúng ta không thể thắp hết nhang cho tất cả các phần mộ, nhưng chúng ta hôm nay, đến đây để tưởng nhớ về công ơn của họ, về sự hi sinh kiên cường của họ.
Dừng chân nghỉ ngơi bên chiếc ghế đá khi đôi chân đã mỏi, lắng nghe thanh âm trầm ổn của tiếng chuông vọng lại, nhìn về phía những phần mộ yên tĩnh ngoài kia và ngẫm lại những chặng đường đã qua, có phải ai rồi cũng chiêm nghiệm ra rằng cuộc sống này ta nên trân trọng từng phút giây?